15 yıl, 3600 günü olan kıdem tazminatı alabilir.

15 yıllık sigortalılık süresini ve 3600 prim gün sayısını tamamlayanlar, kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanıyor.

Çalışanların hangi durumlarda kıdem tazminatına hak kazanacakları, 1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun 14. maddesinde sayılmış. Bunlardan biri de emeklilik için gereken üç koşuldan biri olan yaş dışındaki, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayanların kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanıyor olmaları.

1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun halen yürürlükte olan 14. maddesine 8.9.1999 tarihinden itibaren emeklilik yaşını yükselten 4447 sayılı Kanunla eklenen (5) numaralı bende göre, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanun'un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaş şartları dışında kalan sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını veya aynı kanunun geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılanlara kıdem tazminatı ödenmesi gerekiyor.

506 sayılı SSK'nın 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentleri, ilk defa 8.9.1999 tarihinden itibaren sigortalı olanların; geçici 81. maddesi ise ilk defa 8.9.1999 tarihinden önce sigortalı olanların kademeli emeklilik şartlarını düzenliyor.

8.9.1999 tarihinden itibaren getirilen bu yeni durumunun uygulanmasında önceleri epey bir sıkıntı yaşandı. Yaşanan sıkıntılardan biri, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) belge vermek için çalışanların önce işten ayrılmalarını şart koşması, diğeri ise kısmi yaşlılık aylığı için gereken 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamlayanlara bu belgeyi vermemesiydi.

'KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR' YAZISI
Emeklilik için gereken yaş dışındaki şartları tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılanların kıdem tazminatı alabilmeleri için SGK'dan bu durumu tevsik eden bir belge alarak işverenlerine ibraz etmeleri gerekiyor.
Ancak SGK bu belgeyi vermek için önceleri, işten ayrılmış olma şartı arıyordu. Oysa işten kendi isteği ile ayrılan kıdem tazminatına hak kazanamıyordu. Çalışanların kendi istekleri ile işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanabilmeleri için emeklilik için gereken yaş dışındaki şartları sağladıklarına ilişkin belgeyi işten ayrılmadan önce işverene ibraz etmeleri gerekiyordu.

SGK yanlış uygulamadan vazgeçerek, söz konusu belgeyi vermek için önce işten ayrılmış olma şartını kaldırdı.

15 YIL VE 3600 GÜN SAYISI
SGK, başlangıçta sadece 506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesinin (A) ve (B) bentlerine göre tam yaşlılık aylığı için gereken sigortalılık süresini ve prim gün sayısını tamamlayanlara bu belgeyi veriyor, geçici 81. maddenin (C) bendine göre kısmi yaşlılık aylığı için gereken 15 yıllık sigortalılık süresini ve 3600 prim gününü tamamlayanlara kıdem tazminatı alabileceklerine ilişkin yazı vermiyordu.

506 Sayılı Kanunun Geçici 81. maddenin (C) bendi (Yeniden düzenleme: 23/5/20024759/3 md.)
a) 23.5.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malûllük, yaşlılık
ve ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlara istekleri halinde yaşlılık aylığı bağlanır.
b) 23.5.2002 tarihinde (a) bendinde öngörülen şartları yerine getiremeyenlerden bu şartları;
ba) 24.5.2002 ile 23.5.2005 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 52, erkek ise 56 yaşını doldurmuş olmaları,
bb) 24.5.2005 ile 23.5.2008 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 54, erkek ise 57 yaşını doldurmuş olmaları,
bc) 24.5.2008 ile 23.5.2011 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurmuş olmaları,
bd) 24.5.2011 tarihinden sonra yerine getiren kadınlar 58, 24.5.2011 ile 23.5.2014 tarihleri arasında yerine getiren erkekler 59 yaşını doldurmuş olmaları,
be) 24.5.2014 tarihinden sonra yerine getiren erkekler 60 yaşını doldurmuş olmaları,
Şartı ile yaşlılık aylığından yararlanabilirler.

Ancak, açılan davaların SGK aleyhine sonuçlanması üzerine, SGK bu uygulamasından da vazgeçti. 10.7.2008 tarihli yazısı ile 8.9.1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar için aylığa hak kazanma koşullarından yaş dışında en az 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı koşullarını, 8.9.1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için ise 60. maddenin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaş koşulu dışında kalan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı koşullarını yerine getirdikleri tarihte, kıdem tazminatına ilişkin yazının verilmesi yönünde uygulamayı değiştirdi.

Buna göre, 15 yıllık sigortalılık süresini ve 3600 prim gün sayısını tamamlayanlar, kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanıyor. Bunun için SGK'dan alınacak 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesine göre 'Kıdem Tazminatı Alabilir' yazısının işverene ibraz edilmesi gerekiyor

Sezgin ÖZCAN
Akşam Gazetesi
11 Mayıs 2010

KIDEM TAZMİNATI YAZISI HAKKINDA ÖNEMLİ BİR AYRINTI

Kıdem tazminatı, Kanun’da gösterilen fesih hallerinde en az bir yıllık kıdeme sahip işçiye veya işçinin ölümü halinde hak sahiplerine işveren tarafından kanun gereği ödenmesi icap eden, miktarı işçinin kıdemine ve son brüt kazancına göre belirlenen bir miktar paradır(1).

Yukarıdaki tanımda “Kanunda gösterilen fesih hallerinde…” şeklindeki ibarede geçen “Kanun” tazminatın ödeneceği işçinin tabi olduğu kanuna göre değişir. Yani bahsi geçen kanun 4857 sayılı İş Kanunu olabileceği gibi, 5953 sayılı Basın İş Kanunu ya da 854 Deniz İş Kanunu da olabilir.

Bu çalışmada sosyal Güvenlik Kurumu’nun gerekli şartları taşımları kaydıyla ve talepleri halinde düzenlediği “kıdem tazminatı alabilir” yazısı ile ilgili olarak önemli bir ayrıntı vurgulanacaktır.

II- KIDEM TAZMİNATI YAZISI NEDİR?

T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
İSTANBUL SOSYAL GÜVENLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ
……………. Sosyal Güvenlik Merkezi

Sayı :
Konu : Kıdem Tazminatı

İşinden ayrıldığı ……../………/…………… tarihi itibariyle, sigortalık süresi …….. yıl, ……. ay ve ………… gün, prim ödeme gün sayısı ……… olan …………………… sigorta sicil numaralı……………………………………………..’ya, 506 sayılı Kanunun …………………. maddesi gereğince ……. yaşını dolduracağı ……/…../…….. tarihinden sonra tahsis talebinde bulunması halinde yaşlılık aylığı bağlanacaktır.

Bu yazı, adı geçenin isteği ve 4447 sayılı Kanunla 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinin birinci fıkrasına eklenen 5. bend gereğince kıdem tazminatını almasına esas olmak üzere verilmiştir.

Bilgi edinilmesini rica ederiz.

Yukarıda matbu örneğini sunmuş olduğumuz Kıdem Tazminatı konulu yazı, SSK Genel Müdürlüğü’nün 10.09.1999 tarih ve 12-99 sayılı Genelgesi’ne istinaden, 1475 sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen 5. bendi belirtilip muhtevası ifade edildikten sonra 08.09.1999 tarihinden sonra kendi istekleriyle işlerinden ayrıldıklarında ilgili işverence düzenlenen sigortalı hesap fişleriyle belgelendirilen bu gibi sigortalılara, talepleri halinde işyerlerine ibraz edilmek üzere verilen yazıdır. Mezkur Genelge‘de zikredilen 1475 sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen 5. bendinin muhtevasını açacak olursak, kimlerin yahut hangi şartları taşıyanların emekli olmadan veya diğer bir ifadeyle istekleri üzerine işten ayrılıp kıdem tazminatına hakları olduğu görülecektir.

506 sayılı Yasa’nın 60. maddesinin (A) bendinin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yaş şartları göz ardı edildiğinde;

a- Kadın ya da erkek olsun başka şart aranmaksızın 7000 gün,
b- Kadın ya da erkek olsun 25 yıl sigortalı bulunması ve en az 4 500 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar ile,

506 sayılı Yasa’nın geçici 81. maddesinin (B) bendinde belirtilen yaş şartları göz ardı edildiğinde;

Kadınlar 20, erkekler ise 25 yıl sigortalılık süresi ile anılan maddede belirtilen gün sayılarına (5000 ile 7000 gün arasında) ulaşanlar ve

Kadın ya da erkek olsun 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar işyerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirler.

III- KONU HAKKINDA ÖNEMLİ BİR AYRINTI

Konuyla ilgili mevzuat incelendiğinde söz konusu yazının sadece mülga 1475 sayılı Yasa’nın yürürlükteki tek maddesi olan 14. maddeye 4447 sayılı Yasa ile eklenen 5. bendine istinaden verildiği görülmektedir. Dolayısıyla bu yazı 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalışanları ilgilendirmektedir. Diğer bir ifadeyle ilgili Sosyal Güvenlik Müdürlükleri ve/veya Merkezleri tarafından sadece mezkur Kanun’a tabi çalışanlara, gerekli şartları taşımaları kaydıyla verilmektedir.

5953 sayılı Basın İş Kanunu’na ve 854 Deniz İş Kanun’a tabi çalışanlara, tabi oldukları kanunlarda bu yönde bir düzenleme yer almadığından söz konusu yazının verilmesi mümkün değildir.

IV- SONUÇ

Sonuç itibariyle “Kıdem Tazminatı Alabilir” yazısı sadece 4857 sayılı Yasa’ya tabi çalışanlara mülga 1475 sayılı Yasa’nın yürürlükteki tek maddesi olan 14. maddeye 4447 sayılı Yasa ile eklenen 5. bendine istinaden verilmektedir.

Bu konuda diğer bir ayrıntı da yasa gereği aranan şartları (prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi) yerine getiren bir işçi girdiği her işyerinden bir yıl çalışmak kaydıyla kendi isteği ile ayrılarak kıdem tazminatı alabilecektir. Zira Yasa, işyeri sayısı ile ilgili bir sınırlama getirmemiştir.

* İstanbul, Beşiktaş Sosyal Güvenlik Merkezi, Kontrol Memuru
(1) Müjdat ŞAKAR – Ayşe YİĞİT ŞAKAR, İşçiye Ödenecek Tazminatlar, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2010, s.18

Yazarlar:MuratARAZ*
Yaklaşım / TEMMUZ 2010 / Sayı: 211